Son zamanlarda “sendrom” kelimesi çok sık kullanılır oldu. Hepimizin karşılaştığı down sendromu bunun en meşhur olanlarındandır. En meşhurlarından bir diğeri de California sendromudur. Psikiyatriye göre bu sendromu yaşayan insanlar yaşam amacı olarak hedonizmi (zevkçilik) seçenlerdir. Bunlar ikinci aşamada ben merkezcidir, egosunu en üstün görür. Üçüncü aşamada bu kişiler yalnız kalırlar ve son aşamada mutsuz olurlar. Herhangi bir Hollywood filminde ben en iyisiyim tebessümü veya yürüyüşünün sürekli pompalandığını hepimiz görmüşüzdür.

Bu kelimeyi güzel Anadolu’da gördüğüm bir teşhis, sosyolojik bir gözlem için kullanmayı düşündüm. Teşhise gelince: Kültürümüze dışarıdan gelmiş hemen her bilgi doğrulanmadan aktarılmış, taklit edilmiş, uğruna şiddete varan eylemler yapılmıştır. Bu sendrom okuduğumuz herhangi bir kitapta, romanda, köşe yazısında, tartışma programlarında karşımıza çıkmaktadır. Bilim merakımız Amin Maalof’un Semerkant romanıyla tarih, Sofie’nin Dünyasıyla felsefe öğrenme ile ilerler. İbn Sina’dan Metafizik okuyan olabilir mi? El cevap: çok az. Bilim merakı verilen üniversite talebesi veya köşe yazarı öğrendiği tarihi, ana kaynaklara inerek doğruluğunu araştırmaz, okumalar yapmaz. Sorgulanmayan hayatı, kitabı, romanı, köşe yazısını, sosyal medya paylaşımını yaşarız. Cem Yılmaz’ın dediği gibi kullanım kılavuzuna bize hakarettir zaten. Ne gariptir ki bu arabesk toplum yine de mutludur. Kısaca tutarsız bir bilgi dünyamız, birikimimiz olmasına Anadolu sendromu ismini veriyorum.

İspat için örnek vermek gerekir. Mesela kimisinde Aristo’yu bir ateist, kimisinde deist olarak buluruz. Çoğu vatandaşımız filozof kelimesinden ateist çıkarımında bulunur; İbn Heysem, Kindi, Farabi, İbn Sina, Gazali, İbn Haldun gibi dehaları yobaz diyerek lekeler ve okumaz. Kimisinde Osmanlıyı en büyük sömürge devleti, kimisinde en medeni devlet ve toplum olarak okuruz. Kimisi laiktir saygılıdır; kimisi laiktir laiklikten yana olmayanı ezer geçer. Kimisi Marksisttir işçi onuru der, kimisi işçi onuru diyerek sömürür, menfaat elde eder. Bir yandan kahrolsun faşizm der, bir yandan faşizmin alasını yapar. Bir yanda milleti temsilen mecliste oturur, bir yanda tükürüğüyle boğma tehdidinde bulunur. Kimisi Muhammedî bir ahlak üzeredir, karşıdakine saygılıdır; kimisi Muhammedî ahlakı şehvet sanarak düşmanlık besler. Mensup olduğumuz dinin kitabını, peygamberinin sünnetini, mezhebin belli başlı eserlerini, savunduğumuz ideolojinin ana kaynaklarını, tuttuğumuz partinin tüzüğünü vs ne okuruz ne de araştırırız. Ama her şeyi biliriz. En çok okunanlar listesinde saçma sapan vampir romanları vardır. Dikkatle incelendiğinde kitabın içeriğinden çok ismine baktığımızı göreceğiz. Dünyada pozitivizm, komünizm, Marksizm, evrim gibi akımlar bitmelerine rağmen bizde gittikçe ilkelleşerek yayılır. Başka bir moda olan tutarsızlığımız ise bilmem hangi filozofun veya felsefenin İslam hakikatleri ile uygunluğunu keşfedip onurlanmaya başlamamızdır. Daha kötülerinden biri hakikati araştırma, öğrenme hazımsızlığından çok magazin, eğlence-evlendirme programlarına ve bilgi kaynağı olarak açık oturumlara kaçışımız ve zaman öldürme yarışımızdır. Bu kaçış ve yarış yani Amerikan hippi kültürü atom bombasından daha tehlikelidir. Evet, ölmek istenilmez ama kimliksiz bir millet ölümden daha beterdir. Hippi kültürü ilmi dalaletten daha tehlikelidir. Ben bu tutarsızlığımıza Anadolu sendromu ismini veriyorum. Kızanlar, onaylayanlar, eksik bulanlar yorumlarını yazabilirler.