Devletler yıkılmaya yüz tuttukları zaman veya yıkılıp bambaşka bir kültürün hâkimiyetine girdiklerinde toplum bünyesinde örgütlenmeler olur. Veya tanıdık bir tabirle insanlar cemaatleşerek ülkeyi ve değerlerini savunmaya çalışırlar. Örgütlenmenin ana temasını ise ataların efsaneleri oluşturur. Tıpkı bugün nesline Çanakkale Savaşını ve İstiklal Harbini öğrettiğimiz gibi. Bu bağlamda geçmişte kahramanlıklarıyla ünlenmiş birinin etrafında menkıbeler döner, gelişir, büyür, bambaşka bir hal alır. Toplumda bir sinerji yaratır, bireyleri heyecana ve gayrete getirir. Örnek olarak Ebu Müslim Horasani ve Battal Gazinin cenknameleri önümüzde durmaktadır. Bu cenknameler küçük mahalle evlerinde köy konaklarında çocuklara anlatılır. Çocukların önlerine bir kahraman modeli konulur. Böylece çocuklar sistemin sorunsuz işleyen çarkları olurlar. Buna başka bir örnek Anadolu’da, Balkanlar’da ve Orta Asya’da 19. ve 20. Yüzyıllarda yaşanan büyük yıkımları da örnek verebiliriz. Bu topraklarda yaşanan asimilasyonlar bugün eğer tam başarılı olamadıysa bunda Muhammediye, Ahmediyye, Mevlid vs. gibi dini coşku ve gayret aşılayan metinlerin varlığı söz konusudur. İnsanlar mahiyetini bilmeden atalarından işittikleri “Allah ve Muhammed” kelimeleriyle zorluklar bittikten sonra asıllarını hatırlayabilmişlerdir. Her ne kadar gerçeğin bilgisini unutsalar da bir yerlerde birkaç kelime onları geçmişe bağlamıştır.

Mevzuya asıl örneğim ise Moriskolar yani Endülüs düştükten sonraki Endülüs Müslümanlarıdır. İspanyolların, Reconquista (yeniden fetih) hareketiyle Endülüs müslüman İspanya’yı yani 7 yüzyıllık Müslüman topraklarını ele geçirdikten sonra zorla hristiyanlaştırdıkları insanlara Morisko denir. Her türlü arapça metin, yazı, konuşma vs. yasaktır. (Engizisyon mahkemelerinin Moriskolara yaşattığı büyük sıkıntılar ayrı bir meseledir.) “Allah ve Muhammed” kelimelerini telaffuz etmek yasaktır. Sünnet olmak, çarşaf giyinmek, peçe takmak, ispanyol kıyafetlerine aykırı giyinmek vs. yasaktır. Bu olaydan sonra Moriskolar çözümü tıpkı Osmanlı Türkçesinde olduğu gibi İspanyolcayı Arap harfleriyle yazarak geçmişle bağlantılarını sağlamışlardır. Buna yani yazıya “Aljamiada” el A’cemiyye” ismini vermişlerdir. Mesala ünlü futbolcu Valencia’lı Paco Alcacer’in ismi Arapça “El kasr” kelimesinin İspanyolcaya geçmiş halidir. İşte Moriskoları geçmişe bağlayan hikâyelerden yani cenknamelerden biri de Hz. Ali ve Kırk Kız “Ali y Cuarenta Muchachas”dır. Buna göre Hz. Ali tek başına 80 bin kişilik bir orduyu Hz. Peygamberin emriyle mağlup eder. Belliki hikâye, Hayber kalesinin 80 kişinin kaldıramadığı kapısının ayrı bir versiyonudur. Hikâyedeki 40 kız olaya şahit olarak Müslüman olur. Moriskolar bu hikâye ile yaşanan zorluklar karşısında genç nesillerine sabrı, ayakta kalmayı, kararlılığı, ne pahasına olursa olsun değerlerine sırt çevirmemeyi öğütlermiş. İsrail gündemdeki ezan yasağından da anlaşılacağı üzere Endülüste yaşadığı yıkımların aynısını Filistinlilere uygulamaktadır. Zihniyet sadece çağ değiştirmiştir.

  Özetle belirtmek gerekirse bazı değerleri (vatan) yitirmeden geçmişimizden ders almalıyız. Tarihte hiçbir milletin yaşamadığı kadar dönüm noktası olayları yaşayan bu aziz millet 15 Temmuz sonrasında tüm fertleriyle geçmişte nerede durduğunu, gelecekte de nerede durması gerektiğini bilmelidir. Tarihin veya kaderin ona biçtiği rolün farkına varmalıdır. Yaşadığı her yıkımdan sonra tekrar dirilişi sağlayan, her fetretten sonra ayağa kalkmasını bilen bu topraklar artık hatalarının tekerrürüne son vermelidir.  Aksi takdirde çeşitli cenknameleri genç nesillere anlatmak zorunda kalacağız. Bir başka dirilişin mümkün olup olmayacağı ise şairin bile ilhamına uğramaz.